Asitler ve Bazlar
Günlük yaşamdaki yediğimiz gıda maddelerinin her birinin lezzeti birbirinden farklıdır.Örnek: Limon, yeşil erik ve yeşil elma gibi bazı yiyeceklerin tatları ekşidir; Sivri biber, pul biber gibi bazı yiyeceklerin tatları ise acıdır.
Yediğimiz besinlerin tatlarını ekşi yada acı olmasının sebebi yapısında bulunan asit ve bazlardır.
Asitler ve Özellikleri
Sulu çözeltilerin de hidrojen iyonu (H+) oluşturan maddelere asit denir.· Asitlerin tatları ekşidir, içinde bulundukları yiyeceklerin ekşi tat vermesini sağlar.
Örnek: Limon, yeşil erik, yeşil elma ve yoğurt gibi bazı yiyeceklerin ekşi olmasının sebebi asitlerdir.
· Asitler suda iyonlaşarak çözündükleri için sulu çözeltileri elektrik akımını iletirler.
· Kuvvetli asitler, cilde temas ettiklerinde cildi yakarak tahriş ederler.
· Asitler metal ve mermerleri aşındırıcı özelliğe sahiptirler.
Not: Asitler metal kaplara asla konularak saklanmamalıdır.
· Asitler mavi turnusol kağıdının rengini kırmızıya çevirir.
· Asitlerin pH değeri 0-7 aralığındadır.
Limonda Sitrik asit, Çilekte Folik asit, Üzümde Tartarik asit, Sirkede Asetik asit, Elmada Malik asit, Yoğurt ve Sütte Laktik asit bulunur.
Günlük yaşamda kullanılan başlıca asitler;
· Bazların tadı acıdır, içinde bulundukları yiyeceklerin acı tat vermesini sağlar.
Örnek: Sivri biber, pul biber gibi bazı yiyeceklerin acı olmasının sebebi bazlardır.
· Bazlar suda çözündüklerin de ele kayganlık hissi verirler.
Örnek: Sabunla elinizi yıkadığınızda elinizin kayganlaştığını hissedersiniz.
· Bazlar suda iyonlaşarak çözündükleri için sulu çözeltileri elektrik akımını iletirler.
· Kuvvetli bazlar, cilde temas ettiklerinde cildi tahriş ederler.
· Bazlar cam ve porselenleri aşındırıcı özelliğe sahiptir.
Not: Bazlar asla cam kaplara konularak saklanamazlar.
· Bazlar kırmızı turnusol kağıdının rengini maviye çevirir.
· Bazların pH değeri 7-14 aralığındadır.
Sabun, diş macunu, bulaşık deterjanı, çamaşır sodası, kabartma tozu ve acı biber, bazik özellik gösteren maddelerdir.
Sülfirik asit (H2SO4), Otomobil akülerinde kullanılır.
Hidroklorik asit (HCl), Midemizde besinlerin sindirilmesine yardımcı olur.
Nitrik asit (HNO3), Kezzap olarakta bilinir, dinamit yapımında ve gübre üretiminde kullanılır.
Fosforik asit (H3PO4), İlaç ve gıda sanayisinde kullanılan bir asittir.
Bazlar ve Özellikleri
Sulu çözeltilerin de hidroksit (OH-) iyonları oluşturan maddelere baz denir.· Bazların tadı acıdır, içinde bulundukları yiyeceklerin acı tat vermesini sağlar.
Örnek: Sivri biber, pul biber gibi bazı yiyeceklerin acı olmasının sebebi bazlardır.
· Bazlar suda çözündüklerin de ele kayganlık hissi verirler.
Örnek: Sabunla elinizi yıkadığınızda elinizin kayganlaştığını hissedersiniz.
· Bazlar suda iyonlaşarak çözündükleri için sulu çözeltileri elektrik akımını iletirler.
· Kuvvetli bazlar, cilde temas ettiklerinde cildi tahriş ederler.
· Bazlar cam ve porselenleri aşındırıcı özelliğe sahiptir.
Not: Bazlar asla cam kaplara konularak saklanamazlar.
· Bazlar kırmızı turnusol kağıdının rengini maviye çevirir.
· Bazların pH değeri 7-14 aralığındadır.
Sabun, diş macunu, bulaşık deterjanı, çamaşır sodası, kabartma tozu ve acı biber, bazik özellik gösteren maddelerdir.
Günlük yaşamda kullanılan başlıca bazlar;
Sodyum hidroksit (NaOH) : sabun ve lavabo açıcılarının yapımında kullanılır.
Potasyum hidroksit (KOH) : arap sabunu, şampuan, pil ve gübre yapımında kullanılır.
Kalsiyum hidroksit (Ca(OH)2) : çimento ve harç yapımında kullanılır.
Amonyak (NH3) : temizlik malzemeleri, gübre ve patlayıcı yapımında kullanılır.
Not: Asit ve Bazlar tepkimeye girerek tuzları oluşturur.Tuzlara örnek olarak yemek tuzu (NaCl), kalsiyum karbonat (CaCO3 ) ve potasyum nitrat (KNO3 ) verilebilir.
Asit ve Bazların Belirlenmesi
Bir çözelti içinde hidrojen iyonları (H+) bulunuyorsa çözeltiye asidik çözelti denir.
Bir maddenin asit yada baz olduğunu belirlememizi sağlayan maddelere ayraç (belirteç) denir.
Ayraçlar asit ve baz çözeltilerle etkileştiklerin de renk değiştirirler.
Turnusol kağıdı: Asitlerde kırmızı, bazlar da mavi renk alır.
Fenolftalein çözeltisi: Asitlerde renksiz, bazlar da pembe renk alır.
Metil oranj çözeltisi: Asitlerde kırmızı, bazlar da sarı renk alır.
Mor lahana suyu: Asitlerde kırmızı, bazlar da mavi renk alır.
Bir çözeltinin asitlik ve bazlık derecesini tarif eden ölçü birimine pH adı verilir.
Maddelerin pH değerlerini ölçmek için pH kâğıtları da kullanılabilir.
Çözeltilerin pH değeri pH metre adı verilen bir cihaz ile ölçülebilir.
pH değeri, belirli bir sıcaklıkta 0 ila 14 arasında değer alabilen bir ölçektir.
Bir çözelti içinde hidroksit iyonları (OH–) bulunuyorsa çözeltiye bazik çözelti denir.
Kuvvetli asit yada bazlar yakıcı ve parçalayıcı özelliğe sahiptirler, Bu yüzden asit ve bazların tatlarına bakılarak yada koklanarak ayrılması tehlikelidir.Bir maddenin asit yada baz olduğunu belirlememizi sağlayan maddelere ayraç (belirteç) denir.
Ayraçlar asit ve baz çözeltilerle etkileştiklerin de renk değiştirirler.
Turnusol kağıdı: Asitlerde kırmızı, bazlar da mavi renk alır.
Fenolftalein çözeltisi: Asitlerde renksiz, bazlar da pembe renk alır.
Metil oranj çözeltisi: Asitlerde kırmızı, bazlar da sarı renk alır.
Mor lahana suyu: Asitlerde kırmızı, bazlar da mavi renk alır.
Bir çözeltinin asitlik ve bazlık derecesini tarif eden ölçü birimine pH adı verilir.
Maddelerin pH değerlerini ölçmek için pH kâğıtları da kullanılabilir.
Çözeltilerin pH değeri pH metre adı verilen bir cihaz ile ölçülebilir.
pH değeri, belirli bir sıcaklıkta 0 ila 14 arasında değer alabilen bir ölçektir.
· pH değerleri 0-7 arası olan çözeltiler asit olarak nitelendirilir.
· pH değerleri 7-14 arası olan çözeltiler baz olarak nitelendirilir.
Asitlerin ve Bazların Maddeler Üzerindeki Etkileri
Asitlerin ve bazların maddeler üzerinde pek çok etkisi vardır.· Asitler metal, mermer yüzeyleri aşındırır.
· Asitler dişlerin çürümesine ve kemik erimesine neden olur.
· Bazlar cam ve porselen eşyaları aşındırır ve kristal cam eşyalar zamanla matlaşır.
· Kuvvetli Asitlere doğrudan temas edildiğinde ciltte yanıklara neden olur.
· Kuvvetli Bazlara doğrudan temas edildiğinde cildin tahriş eder.
Not: Temizlik ürünlerinde kullanılan asit ve bazlar birbirleriyle karıştırıldığında tepkimeye girerek zehirli gazlar açığa çıkabilir.
Asit Yağmurları
Endüstriyel faaliyetlerin ve enerji tüketiminin fazla olduğu yerlerde yakılan kömür, petrol gibi fosil yakıtlardan karbondioksit (CO2), kükürtdioksit (SO2) ve azotdioksit (NO2) gazları açığa çıkar.
SO2 + H2O → H2SO4 (Sülfürik asit)
NO2 + H2O → HNO3 (Nitrik asit)
CO2 + H2O → H2CO3 (Karbonik asit)
Bu asitlerin, yağmur gibi doğa olayları sonucunda yeryüzüne inmesine asit yağmurları adı verilir.Asit Yağmurlarının Zararları
1. Toprakta bulunan mineralleri çözerek toprağı mineral bakımından fakirleştirir.2. Ormanların tahrip eder ve kurumasına neden olur.
3. Tarihi binalara ve eserleri aşındırarak zarar verir.
4. Deniz, göl sularına karışarak burada yaşayan canlıları olumsuz etkiler.
5. Araçların ve metal yüzeylerin aşınmasına neden olur
Not: Asit yağmurlarını engellemenin yolu rüzgâr ve güneş enerjisi gibi çevreyi kirletmeyen yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmaktır.
0 Yorumlar: