Maddenin Hâl Değişimi
Maddeler doğada katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç hâlde bulunur.Örnek: Suyun doğadaki halleri aşağıdaki gibidir.
Katı hâli: buz
Sıvı hâli: su
Gaz hâli: su buharı
Çevremizde gördüğümüz maddeler ısı etkisiyle bir halden başka hale geçebilir.
Maddenin bir hâlden başka bir hâle geçmesine hâl değişimi denir.
Maddeler hâl değişimi sırasında çevreden ısı alır ya da çevreye ısı verir.
Örnek: Buza dışarıdan ısı verilirse ise su hâline geçer, Su dışarıya ısı verir ise buz haline geçer.
Maddenin hâl değişimi ; erime, donma, buharlaşma, yoğuşma, kırağılaşma ve süblimleşmedir.
Aşağıdaki verilen örneklerden hangisi yukarıdaki verilen açıklamaya örnek olarak verilemez.
A) Buzun ısı etkisiyle su olması
B) Suyun gece soğukta kalarak buz olması
C) Şekerin çay içinde çözünmesi
D) Tencerede ısıtılan suyun buharlaşması
Cevabı Görmek İçin Tıklayınız.
Çözüm: Şekerin su içinde dağılması hal değişimi degildir. Çözünme olayıdır. Cevap C’dir.
1.Erime: Katı bir maddenin ısı alarak sıvı hâle dönüşmesine erime denir.
Erime gerçekleşebilmesi için maddenin çevreden ısı alması gerekmektedir.
Örnek: Buzun erimesi, Karın erimesi, Çikolatanın erimesi, Mumun erimesi örnek olarak verilebilir.
2.Donma: sıvı bir maddenin ısı vererek katı hâle dönüşmesine donma denir.
Donma gerçekleşebilmesi için maddenin dışarıya ısı vermesi gerekmektedir.
Örnek: Suyun buza dönüşmesi, kar oluşumu, çikolatanın katılaşması örnek olarak verilebilir.
Not: Erime ile donma olayları birbirinin tersidir.
Soru 2: Erime ve donma olayları günlük yaşamımızda kullandığımız bir çok eşyanın yapılmasında kullanılan hal değişim olaylarıdır. Aşağıda verilen örneklerden hangisi bu açıklamaya uygun örnek değildir ?
A) Çelik eritilerek çatal kaşık yapılması
B) Plastik kalıplarda dondurularak pet şişe yapılması
C) Eritilmiş cam kalıplara dökülerek bardak yapılması
D) Demire çekiçle şekil verilerek tencere yapılması
Cevabı Görmek İçin Tıklayınız.
Çözüm: Demire çekiçle şekil verilmesinde hal değişimi yoktur. Cevap D’dir.
3.Buharlaşma: Sıvı maddenin ısı alarak gaz hâline geçmesine buharlaşma denir.
Buharlaşma her sıcaklıkta ve sadece sıvının yüzeyinde gerçekleşir.
Sıvı bir maddenin sıcaklığı arttıkça buharlaşma hızıda artar.
Örnek: Suyun buharlaşması, Kolonyanın buharlaşması, Alkolün buharlaşması, Elbisenin kuruması buharlaşmaya örnek olarak verilebilir.
Kaynama: Sıvının her yerinde kabarcıklar halinde ortaya çıkan hızlı buharlaşmaya kaynama denir.
Kaynama sırasında sıvı her yerinde gaz kabarcıkları oluşur.
Kaynama sadece sıvı maddeler belirli bir sıcaklığa ulaştığında başlar.
Örnek: Deniz seviyesinde su, 100 °C’ta kaynar
Kaynama ile buharlaşma arasındaki farklar
• Kaynama belli sıcaklıkta olurken buharlaşma her sıcaklıkta olur.
• Kaynama sıvının her tarafında olurken buharlaşma sıvının yüzeyinde olur.
• Kaynama sırasında sıcaklık sabittir, buharlaşma sırasında sıcaklık değişebilir.
4.Yoğuşma: Gaz hâldeki maddenin ısı vererek sıvı hâle geçmesine yoğuşma denir.
Yoğuşma gerçekleşebilmesi için maddenin dışarıya ısı vermesi gerekmektedir.
Örnek: Pencere camının buğulanması, Aynanın buğlanması, Yağmur oluşması ve sis oluşması yoğuşmaya örnek verilebilir.
Not: Buharlaşma ile yoğuşma olayları birbirinin tersidir
Soru 3: Bazı hal değiştirme olaylarında maddeler çevrelerine ısı vererek bulundukları ortamın ısınmasına neden olurlar.
Verilen örneklerden hangisi yukarıda verilen açıklamaya uygundur ?
A)Elimize kolonya dökülmesi sonucu serinlememiz.
B)Bir odaya buz konulan odanın soğuması.
C)Bir yere kar yağarken havanın ılık olması.
D)Terledikten sonra vücudumuzun serinlemesi.
Örnek: Suyun buharlaşması, Kolonyanın buharlaşması, Alkolün buharlaşması, Elbisenin kuruması buharlaşmaya örnek olarak verilebilir.
Kaynama: Sıvının her yerinde kabarcıklar halinde ortaya çıkan hızlı buharlaşmaya kaynama denir.
Kaynama sırasında sıvı her yerinde gaz kabarcıkları oluşur.
Kaynama sadece sıvı maddeler belirli bir sıcaklığa ulaştığında başlar.
Örnek: Deniz seviyesinde su, 100 °C’ta kaynar
Kaynama ile buharlaşma arasındaki farklar
• Kaynama belli sıcaklıkta olurken buharlaşma her sıcaklıkta olur.
• Kaynama sıvının her tarafında olurken buharlaşma sıvının yüzeyinde olur.
• Kaynama sırasında sıcaklık sabittir, buharlaşma sırasında sıcaklık değişebilir.
4.Yoğuşma: Gaz hâldeki maddenin ısı vererek sıvı hâle geçmesine yoğuşma denir.
Yoğuşma gerçekleşebilmesi için maddenin dışarıya ısı vermesi gerekmektedir.
Örnek: Pencere camının buğulanması, Aynanın buğlanması, Yağmur oluşması ve sis oluşması yoğuşmaya örnek verilebilir.
Not: Buharlaşma ile yoğuşma olayları birbirinin tersidir
Soru 3: Bazı hal değiştirme olaylarında maddeler çevrelerine ısı vererek bulundukları ortamın ısınmasına neden olurlar.
Verilen örneklerden hangisi yukarıda verilen açıklamaya uygundur ?
A)Elimize kolonya dökülmesi sonucu serinlememiz.
B)Bir odaya buz konulan odanın soğuması.
C)Bir yere kar yağarken havanın ılık olması.
D)Terledikten sonra vücudumuzun serinlemesi.
Cevabı Görmek İçin Tıklayınız.
Çözüm: A, B ve D de gerçekleşen olaylar dışarıdan ısı alarak olurlar. Kar yagarken havadaki su baharı dısarıya ısı vererek havanın sıcak olmasına neden olur. Cevap C’dir.
5.Süblimleşme: Katı halindeki maddenin sıvı hâle geçmeden direkt gaz hâline geçmesi olayına denir.
Örnek: Naftalin, iyot, kuru buz (Katı karbondioksit) süblimleşerek katı halden doğrudan gaz hale geçer.
6.Kırağılaşma: Gaz hâlindeki maddenin ısı vererek sıvı hâle geçmeden direkt katı hâle geçmesi olayına denir.
Örnek: Kışın araçların camında kırağılaşma, Havadaki su buharının donarak kırağılaşması
Not: Süblimleşme ile kırağılaşma olayları birbirinin tersidir.
A) 1 ve 2 numaralı olayları dışarıdan ısı alarak gerçekleşir.
B) 1 numara erimeyi, 2 numara buharlaşmayı olayını gösterir.
C) 3 ve 4 numaralı olayları dışarıdan ısı alarak gerçekleşir.
D) 3 numara yoğuşmayı, 4 numara donma olayını gösterir.
Cevabı Görmek İçin Tıklayınız.
Çözüm: 3 ve 4 numaralı olaylarıya ısı vererek gerçekleşir. Cevap C’dir.
0 Yorumlar: